*ΨΥΧΑΝΑΛΥΣΗ*
.. όταν κραυγάζει η ψυχή για κατανόηση και ο νούς κωφεύει !!
Αγαπημένοι
μου αναγνώστες. Ο όγκος του άρθρου μου είναι αναπόφευκτος, διότι επιβάλλεται να
το παρουσιάσω εμπεριστατωμένα.
Η Ψυχανάλυση είναι όντως μία μορφή ψυχοθεραπείας, που θεμελιωτής της
είναι ο Sigmund Freud. Πρόκειται για λεκτική μέθοδο (μέσω διαλόγων), που πολλές
φορές επιφέρει πολύ καλύτερα αποτελέσματα σε σχέση με άλλες μορφές
ψυχοθεραπείας, ειδικά σε ανθρώπους που σε κάποια περίοδο της ζωής τους βίωσαν
τραυματικές εμπειρίες.
Στην ουσία στοχεύει στην κατανόηση της
ψυχικής ζωής του αναλυόμενου ατόμου (του παθών), ως μια ξεχωριστή – μοναδική
περίπτωση.
Ο
ψυχαναλυτής ανήκει κι αυτός στους ψυχοθεραπευτές.
Ωστόσο ο
ψυχαναλυτής (ή απλά αναλυτής) έχει εκπαιδευτεί να εφαρμόζει την μέθοδο σύμφωνα
με την προσωπικότητα του ατόμου που έχει αναλάβει και τα βιώματα του. Προσαρμόζεται
‘’στην γλώσσα’’ που κατανοεί ο αναλυόμενος, και μέσω του διαλόγου, τον οδηγεί
να εντοπίσει ο ίδιος αυτό που τον φοβίζει ή τον κρατάει δέσμιο σε μια ψυχωτική
κατάσταση. Ένα ιδιαίτερα σημαντικό κομμάτι της εκπαίδευσης του ψυχαναλυτή,
είναι η πολυετής προσωπική του ανάλυση. «Εάν δεν κατανοήσουμε τον εαυτό μας, δεν μπορούμε
να κατανοήσουμε τους άλλους».
~ ~ Στο
σημείο αυτό θεωρώ χρήσιμο να συμπληρώσω ότι στην εποχή μας, πολλές παθήσεις χαρακτηρίζονται
πλέον ως ψυχοσωματικές.
Ωστόσο, σε πολλές χώρες (όπως και έως πρόσφατα στην Ελλάδα), ο νευρολόγος
ή ο ψυχίατρος, έχουν παράλληλα και αρμοδιότητες ψυχολόγου. Δεν θα σχολιάσω τους
λόγους, απλά θα σας θυμίσω ότι τα θεραπευτήρια περιορίζονται σε ψυχιατρεία και
νευρολογικές κλινικές. Επιτέλους όμως δειλά – δειλά, άρχισαν να δημιουργούνται
κέντρα ψυχολογικής υποστήριξης.
Επομένως πρέπει να το ψάξουμε λίγο (εάν δεν γνωρίζουμε), ώστε να είμαστε
σε θέση να κάνουμε τους σωστούς διαχωρισμούς, για να γνωρίζουμε σε ποια
ειδικότητα πρέπει να απευθυνθούμε. H αλήθεια είναι ότι υπάρχουν ομοιότητες και
κοινά σημεία μεταξύ όλων αυτών των επαγγελμάτων. Aπό ‘κεί και πέρα όμως,
διαφέρει η μέθοδος της θεραπείας.
Συγκεκριμένα:
Οι
σωματικές παθήσεις (ασθένειες) και τα σύνδρομα του νευρικού συστήματος – μυϊκού
συστήματος, σίγουρα είναι αρμοδιότητα του νευρολόγου. Όπως π.χ. επιληψία –
σκλήρυνση κατά πλάκας – νόσος του Πάρκινσον κ.ά. Ενώ, το φάσμα των διαταραχών
που αντιμετωπίζει ο ψυχολόγος, όπως δηλαδή, κατάθλιψη – σχιζοφρένεια – κρίση
πανικού - διαταραχές προσωπικότητας – κλειστοφοβία κ.ά, διαφέρει αισθητά από το
φάσμα των διαταραχών που αντιμετωπίζει ο νευρολόγος. Συνεπώς διαφέρει τόσο η
θεραπευτική μέθοδος, όσο και η φαρμακευτική αγωγή.
Δίχως ενδοιασμούς, είμαι απ’ αυτούς που υποστηρίζουν πως σε κάθε περίπτωση,
πριν καταφύγει ο παθών σε φαρμακευτική αγωγή, θα πρέπει να προηγηθεί
τουλάχιστον ένας κύκλος συνεδριών ψυχανάλυσης. Δηλαδή ένας αριθμός συνεδριών,
όπου καταλήγουμε (κλείνουμε τον κύκλο) από εκεί που αρχίσαμε. Το ζητούμενο είναι
να εμπεδώσει ο αναλυόμενος ότι το πρόβλημα του το διογκώνει με το μυαλό του, ή
ακόμη, ότι είναι γέννημα του μυαλού του.
Κατ’ αυτόν τον τρόπο και μετά τον πρώτο κύκλο συνεδριών, οι επτά στις δέκα
περιπτώσεις αποκτούν γνώση της κατάστασης τους.
Ωστόσο, υπάρχουν αρκετά άτομα που δεν μπορούν να το δεχθούν ότι θα πάνε
σε γιατρό και δεν θα τους γράψει συνταγή, διότι έχουν την εντύπωση πως η λήψη
κάποιας φαρμακευτικής υποστήριξης θα φέρει αμεσότερα αποτελέσματα. Σε πολλές
περιπτώσεις μάλιστα, η ιδέα και μόνο ότι το φάρμακο τους ωφελεί, έχει
θετικά αποτελέσματα. Τα άτομα αυτά μπορούν να βοηθηθούν με κάποια ελαφράς
μορφής ηρεμιστικά που είναι αβλαβή για τον οργανισμό, καθώς χορηγούνται και σε
περιπτώσεις κυκλοθυμίας, κατά την διάρκεια εγκυμοσύνης, δυσφορίες λόγω κλιμακτηρίου,
αϋπνίες λόγω υπερέντασης κ.ά. Δεν δημιουργούν δηλαδή εθισμό, κάτι που ο κόσμος
το φοβάται ιδιαίτερα.
Η συχνότητα των θεραπευτικών συνεδριών συνήθως είναι τέσσερις φορές τον
μήνα, και η διάρκεια της θεραπείας εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Στις δυσκολότερες
περιπτώσεις συγκαταλέγονται άτομα τα οποία είναι εθισμένα σε διάφορες ουσίες,
σε τυχερά παιχνίδι κ.ά.
Ας μην
πιάσουμε όμως τα άκρα. Θα αναφερθώ σε ορισμένες απ’ τις πιο συνηθισμένες
περιπτώσεις, όπου μετά από 4 – 6 συνεδρίες, το άτομο χρησιμοποιεί τον
ψυχαναλυτή του, μόνο εφόσον χρειαστεί κάποιες συμβουλές.
Περιπτώσεις όπως:
Ενώ έχει γνώση του προβλήματος του, χάνει την δύναμη να το
χειριστεί. Επίσης, το άτομο συνεχίζει να νιώθει εγκλωβισμένο μέσα στην σχέση
του, για την οποία χρειάζεται μία διαφορετική οπτική για να την εξετάσει και να
απεγκλωβιστεί. Και σε πολλές άλλες περιπτώσεις, όπου απλά χρειάζεται
επιβεβαίωση για την ορθότητα των αποφάσεων του, ή ενθάρρυνση για να τις
πραγματοποιήσει. Περιπτώσεις που όσο απλές κι αν μας ακούγονται όταν δεν τις βιώνουμε
οι ίδιοι, γι’ αυτούς που τις βιώνουν.. γίνονται εφιάλτες !!.
Η
ψυχανάλυση χρησιμοποιεί τον ονομαζόμενο βασικό κανόνα, σύμφωνα με
τον οποίο ο αναλυόμενος δέχεται να αναφέρει στον αναλυτή ελεύθερα
αυθόρμητα, οτιδήποτε σκέπτεται και νιώθει, χωρίς τίποτε να υποκρύπτει ή να
επιλέγει για να το πεί. Βασικό είναι ο αναλυόμενος να δεχτεί τον ρόλο του
αναλυτή ως μία δεύτερη εσωτερική δική του φωνή, διότι ο σκοπός των ερωτήσεων
είναι να οδηγηθεί σε μνήμες, που
προσφέρουν πλούσιο ασυνείδητο υλικό.
Η
ψυχανάλυση βεβαίως, δεν συνιστάται μόνο σε σοβαρές ψυχικές παθήσεις. Το φάσμα
της ωφελιμότητα της είναι πολύ πιο ευρύτερο, καθότι δεν υπάρχει ανθρώπινη ψυχή
που να μην έχει λαβωθεί από τραυματικές εμπειρίες. Πληγές που πιθανόν να
αιμορραγούν ακόμα, και μας δημιουργούν φοβίες κι όταν όλα μας πάνε καλά. Φοβίες
να μην επαναληφθεί αυτό που μας στιγμάτισε ψυχολογικά. Και τότε νιώθουμε
συγκρούσεις μέσα μας, του τύπου, «φοβάμαι να χαρώ, μην μου βγεί ξινό» !!.
Η επέμβαση του αναλυτή στις εσωτερικές συγκρούσεις του αναλυόμενου,
γίνεται με την χρησιμοποίηση της ερμηνείας . Η ερμηνεία αποσκοπεί στο να
αποδώσει ο αναλυτής στον αναλυόμενο, τόσο την νοητική όσο και την
συναισθηματική εξήγηση των ασυνείδητων αντιστάσεων του. Δηλαδή των αμυντικών
μηχανισμών των επιθυμιών του ή των φαντασιών του, που συνήθως αυτά αποτελούν τα
στοιχεία των συγκρούσεων.
Με απλά
λόγια.. ο αναλυόμενος σε πρώτη φάση ανακαλύπτει ένα άλλο κομμάτι του εαυτού του
το οποίο ή το είχα είχε χάσει – ξεχάσει, ή δεν το γνώρισε ποτέ. Ένα απαραίτητο
συμπλήρωμα λοιπόν, για να νιώσει πιο ολοκληρωμένος. Γνωστή η έκφραση «έχασα τον εαυτό μου», μετά από μια ραγδαία
πτώση του ηθικού μας.
Μέσω της
ψυχανάλυσης, η χαμηλή αυτοεκτίμηση αποβάλλεται. Ο αναλυόμενος μαθαίνει να
αγαπάει στον εαυτό του γι΄αυτό που είναι. Η πικρή εμπειρία γίνεται μάθημα, και
η δειλία τόλμη.
Και
τέλος:
Μέσω της ψυχανάλυσης ερμηνεύονται και τα όνειρα, αφού μάλιστα, η ερμηνεία των
ονείρων αποτελεί βασικό στοιχείο της ψυχανάλυσης. Άλλοτε συνδέονται με τις
τρέχουσες συγκρούσεις μας, άλλοτε με κάποιες μακροχρόνιες αναμονές, άλλοτε με
κάθε είδους στερήσεις μας, κι άλλοτε με ξεθωριασμένες παιδικές αναμνήσεις μας.
Και τέλος, όπως άλλωστε τόνισε ο Freud, «το όνειρο αποτελεί τον βασιλικό δρόμο για το
ασυνείδητο, και ο ελεύθερος συνειρμός του αναλυόμενου πάνω στους συμβολισμούς
του ονείρου, αποκαλύπτει πολλές φορές βαθιά κρυμμένες επιθυμίες και
φαντασιώσεις, πιθανόν απ’ την παιδική του ηλικία ακόμη. Όπως π.χ. οι
φανταστικοί φίλοι.»
Τα
τελευταία χρόνια στο εξωτερικό, λειτουργούν επιτυχώς και οι τηλεφωνικές
συνεδρίες. Ο τρόπος αυτός έχει αποδειχθεί αποτελεσματικός, διότι παροτρύνει
τους ανθρώπους να ζητήσουν υποστήριξη σε ώρες που ’’μιλάει η γλώσσα της ψυχής
τους’’, σε όποιον χώρο κι αν βρίσκονται. Άνθρωποι σαν εμένα, σαν εσάς και
πολλούς άλλους.
Άνθρωποι
κάθε κοινωνικής τάξης φύλου και ηλικίας, που αναζητούν ακροατή για να
εκμυστηρευτούν τα πάθη τους – τα λάθη τους και δεν τολμούν, φοβούμενοι την
αυστηρή κριτική ή την κραυγαλέα αντιμετώπιση τους απ’ το γύρω περιβάλλον τους.
Ψυχές λοιπόν που διακαώς θέλουν να αποφορτιστούν, και που ωστόσο.. ούτε οι πιο
στενοί τους φίλοι δεν ξέρουν τί βάσανο κουβαλάνε μέσα τους !!.
* * Και
κλείνοντας διευκρινίζω ότι ο ψυχαναλυτής δεν αντικαθιστά τον Πνευματικό πατέρα.
Ούτε όμως ο Πνευματικός μπορεί να ανταπεξέλθει στον ρόλο του ψυχαναλυτή. Σαφώς
και οι δύο αποσκοπούν στην ’’λύτρωση της ψυχής’’.. αλλά ο καθένας με τον δικό
του τρόπο !!.
ΜΑΡΙΑΝΝΑ
Σύμβουλος σχέσεων - Ψυχαναλύτρια, Ψυχοερευνήτρια:
